این خانواده که پشه‌های حقیقی را تشکیل می‌دهند در بین حشرات مکنده خون از نظر پزشکی حائز اهمیت هستند. کولیسیده‌ها را میتوان به آسانی با در نظر گرفتن رگ‌های مشخص بال‌ها و فلس‌های بسیار ریزی که در حاشیه لبه خلفی بال و روی رگ بال‌ها قرار گرفته ‌است شناخت.

در این دسته از حشرات تخمگذاری تک تک و در سطح آب انجام می‌یابد و به علت کیسه‌های هوایی مخصوصی که در دو طرف آن وجود دارد تخم‌ها در سطح آب شناور می‌ماند. نوزاد فاقد سیفون تنفسی است و هنگام تغذیه نسبت به سطح آب به طور موازی می‌ایستد.

تصاویر شماتیک از لارو‌های کولکس، آنوفل و آئدس.

پشه‌هایی که در این جنس قرار دارند مسئول انتقال دو بیماری خطرناک برای انسان یعنی تب دانگ و تب زرد می‌باشند. پشه بالغ روی تمام بدن خود لکه‌های سفید دارد. تخم‌گذاری تک تک انجام شده و نوزاد دارای سیفون کوتاهی است. رنگ بدن این پشه‌ها سیاه و قهوه‌ای و مزین به لکه‌های نقره‌ای رنگ است.  

فلوبوتوم‌ها عموما حشرات کوچکی هستند که طول آن‌ها به ۱/۵ تا ۴ میلی‌متر می‌رسد. بدن آن‌ها از مو‌های ریز پوشیده شده‌است و در اغلب کشور‌های گرمسیر و معتدل یافت می ‌شوند. هنگام استراحت بال‌ها نسبت به بدن راست ایستاده و زاویه ۴۵ تا ۶۰ درجه تشکیل می‌دهند.

شپش بدن به طول ۵-۴ میلی‌متر است. بیماری‌های مهمی که به وسیله شپش انتقال می‌یابند عبارتند از: تیفوس همه گیر (ریکتزیا) و بعضی ریکتزیو‌زهای دیگر و تب بازگرد انسانی شپشی (بورلیا رکورانتیس).

اغلب به نام شپش زهار نامیده شده و بیشتر در ناحیه زهار و اطراف مقعد و گاهی در آلودگی شدید در سر، ابرو و زیر بغل دیده می‌شود. 

بدن کک بدون بال است و از طرف پهلو به‌هم فشرده شده و به همین خاطر می‌تواند از میان‌ موهای میزبان به راحتی عبور کند. طول بدن انواع معروف 5/1 تا 4 میلی‌متر است و نرها کوچکتر از ماده‌ها هستند.

کک هایی بدون شانه‌اند. طاعون انسانی به وسیله انواع این کک منتقل می‌شود. گزنوپسیلا کئوپیس معروف به کک جوندگان به خصوص راتوس راتوس مناطق شرقی و آسیایی است که در مجاورت انسان زندگی کرده و ممکن است وی را هم نیش بزند.

سیمکس لکتولاریوس ساس معمولی است که در مناطق گرمسیر و معتدل زندگی می‌کند. بدن آن مسطح است و این ساختمان با طرز زندگی آن کاملاً وفق می‌دهد. طول ساس بالغ ۴ تا ۵ میلی‌متر و عرض آن در حدود ۳ میلی‌متر است.ساس بالغ به رنگ قرمز قهوه‌ای است. سر پهن و مسطح و در فرورفتگی سینه قدامی مستقر شده است. شاخک‌ها از چهاربند تشکیل یافته است. چشم‌ها برجسته و رنگین است. ضمایم دهانی که خرطوم را تشکیل می‌دهد از انتهای سر شروع شده و به طرف سطح بطنی خمیدگی می‌یابد. ساس در حین نیش زدن خرطوم خود را به طور عمودی درآورده و انتهای آن را روی پوست قرارمی‌دهد و به وسیله حرکات متوالی فک‌ها پوست را سوراخ می‌کند، وقتی که به خون رسید مجرای ماگسیل‌ها داخل زخم شده ولی لابیوم خمیده شده بدرون زخم داخل نمی‌شود. 

شامل حشراتی است که غالباً از خون مهره‌داران تغذیه می‌کنند. اغلب آن‌ها در آمریکا یافت می‌شوند و گزش آن‌ها گاهی دردناک است ولی اهمیت این موجودات بیشتر از نظر انتقال بیماری شاگاس است. این بیماری که عامل آن تریپانوزماکروزی نامیده می‌شود در اغلب نقاط آمریکای جنوبی یافت می‌شود. انواع مختلف تریتوم‌ها در حین تغذیه خود تریپانوزوم را از خون حیوانات مخزن انگل می‌گیرند و تریپانوزوم در لوله گوارش حشره رشد کرده به شکل کریپتیدیا در‌آمده و بالاخره به فرم عفونت زا تبدیل می‌شود.

این انگل موجود بسیار کوچکی است که به زحمت با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. ابعاد آن در حدود ۰/۲ الی ۰/۴۵ میلی‌متر است. بدن آن گرد یا بیضی و به رنگ سفید یا خاکستری است و معمولاً ماده بزرگ‌تر از نر است. پاها کوتاه و در هر دو جنس پاهای زوج ۱ و ۲ از لبه بدن خارج می‌شود و وقتی که انگل را از سطح پشتی بررسی می‌کنند این پاها قابل دیدن است. 
سیرتکاملی-غالباً سارکوپت در زیر پوست میزبان خود زندگی کرده و دالان هایی کنده و درآنجا تخم گذاری می‌کند. طول این دالان ها از چند میلی‌متر تا دو سانتی‌متر می‌رسد و پر از تخم و مدفوع انگل است. تخم‌ها بیضی شکل به طول ۱۰۰ الی ۱۶۰ میکرون و شفاف است. پس از ۳-۴ روز از تخم نوزاد شش پایی خارج می‌شود، نوزاد در داخل دالان مانده و یا از آن خارج شده و به سطح پوست می‌رسد و پس از دو تا سه روز تبدیل به نوچه می‌شود. نوچه دارای چهار زوج پا بوده و پس از دو مرتبه پوست اندازی تبدیل به بالغ نر یا ماده خواهد‌شد. 

 اندازه ماده به طول ۰/۲۵ تا ۰/۴۰ میلی‌متر و نر کمی کوچک تر از آن است و بدن آن‌ها مانند یک حشره به نظر می‌آید، قسمت خلفی بدن دارای خطوطی حلقوی شکل است. به نظر میرسد تمام سیر تکاملی انگل درفولیکول‌های مو انجام می‌گیرد. در غدد چربی و در پلک چشم نیز آن‌ها را یافته اند.

انواع گلوسین یا مگس تسه‌تسه که مهم‌ترین مگس‌های مکنده خون هستند چندین تریپانوزوم خطرناک انسان و دام را انتقال می‌دهند. خرطوم این مگس‌های گزنده سخت و غیرقابل انقباض بوده و کاملا نمایان و برجسته است. ماده‌ها نوزادگذار (لاروزا) می‌باشند.

در این جنس مگس خانگی و چند نوع دیگر قرار دارند. معمولا مگس‌های سیاه رنگی هستند و لکه‌های سفید رنگی در بدن آن‌ها دیده می‌شود. نوع معروف این جنس مگس خانگی (موسکا دامستیکا) است و از نظر انتقال مکانیکی عوامل بیماریزا مانند تخم کرم‌ها و تک یاخته‌ها اهمیت دارند.

خانواده سیمولیده مگس‌های کوچکی هستند که در عین حال قوی و ماده‌ها غالبا خون‌خوارند. طول آن ها ۱ تا ۵ میلی‌متر بوده و برنگ‌های مختلف خاکستری، قهوه‌ای و غالبا سیاه دیده می‌شوند. در این حشرات برآمدگی مخصوصی در سطح پشتی دیده می‌شود. این حشرات در انتقال برخی بیماری‌های انسان و دام مانند اونکوسرکیازیس نقش دارند.

گزش عنکبوت‌هایی مثل بیوه سیاه یا Latrodectus mactans می‌تواند بسیار خطرناک باشد. علائم و عوارض مربوطه وابسته به مقدار سم وارد شده به بدن، محل گزش، سن فرد و وضعیت بهداشت عمومی یا سلامتی در افراد مختلف فرق می‌کند. اطفال و افراد ضعیف به طور قابل توجهی آسیب دیده و در صورت عدم مراقبت ممکن است به مرگ هم منجر شوند. 

خانواده آرگازیده: این کنه‌ها از نظر ساختمان خارجی از ایکسودیده‌ها متفاوت بوده و انگل موقتی پرندگان و پستانداران و انسان هستند. این کنه‌ها معمولاً رو‌زها خود را در شکاف دیوار یا جای دیگر مخفی نگاه داشته و شب‌ها به فعالیت می‌پردازند. آرگازیده‌ها در لانه مرغ و کبوتر، اصطبل‌ها و خانه‌ها، زیرزمین و لانه جوندگان به سر می‌برند. این کنه‌ها می‌توانند تا مدت زیادی برابر ۲ تا ۵ سال یا بیشتر بدون غذا زنده بمانند و در صورت دسترسی به خون تا ۲۰ سال زنده می‌مانند. 
جنس آرگاس: کنه‌هایی هستند بیضی شکل، کم و بیش مسطح و به وسیله کناره و یا لبه مسطح و نازکی که معمولاً منظره آن از سایر قسمت‌های بدن متفاوت است. در سطح پشتی و بطنی و روی پوشش خارجی بدن فرورفتگی‌هایی وجود دارد که به طور قرینه از مرکز به اطرف بدن مانند شعاع چرخی قرار گرفته است. در خارج از این فرورفتگی‌ها، پوشش بدن چین خوردگی یافته و گاهی بشکل تاروپود توری شکل دیده می‌شود. این کنه‌ها بدون چشم هستند و عمدتاً انگل پرندگان و خفاش هستند. 
آرگاس پرسیکوس: این کنه در بیشتر کشو‌های دنیا یافت می‌شود. در ایران غالباً در لانه مرغان و اصطبل‌ها می‌توان آن را یافت و یکی از انگل‌های خطرناک مرغ و بوقلمون است. 
کنه نر به طول ۵-۷ میلی‌متر و به عرض ۳-۵ میلی‌متر و کنه ماده به طول ۵-۱۰ میلی‌متر است، بدن بیضی شکل و کاملاً مسطح و لبه‌های آن نازک است به رنگ زرد تیره بوده، سطح پشتی بدن مزین به فرورفتگی‌ها و بلندی‌های کوچکی است که مانند شعاع چرخ قرار گرفته است. 

کنه‌هایی هستند با روستر بلند و دارای چشم که سطح پشتی آن‌ها مزین به رنگ‌های شفاف است. پالپ و هیپوستوم خیلی دراز و درازای بند دوم پالپ دوبرابر عرض آن است. 
سیر تکاملی کنه در روی سه میزبان انجام می‌پذیرد جنس آمبلیوما دارای انواع متعدد است که بیشتر در آفریقا و آمریکا دیده می‌شود. در بعضی از کشو‌رهای آسیابی نیز آن‌ها را می‌توان یافت. این کنه ممکن است در نواحی جنوبی ایران وجود داشته باشد. بعضی از بیماری‌های ناشی از ریکتزیا به نام تب نقطه‌ای و تب بولیس در انسان، به وسیله انواع این کنه انتقال داده می‌شود.

این مایت‌ها عموما به رنگ سفید یا خاکستری هستند که بعد از تغذیه از خون به رنگ تیره یا قرمز درمی‌آیند.

از مهم‌ترین مایت‌های طیور هستند و به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب آسیب در آن‌ها می‌شوند، به عنوان ناقل بیماری‌هایی مانند سالمونلوزیس و اسپیروکتوزیس پرندگان عمل می‌کنند.

در انسان موجب درماتیت و ضایعات پوستی می‌شوند. نر به طول ۶۰۰ و به عرض ۳۲۰ میکرون و ماده به طول ۱ تا ۱/۵ میلی‌متر می‌باشد. بدن بیضی و یا گلابی شکل است. غالباً جوجه‌های مرغ و کبوتر مورد حمله این انگل واقع می‌شوند. در انسان، نیش انگل تولید خارش بسیار شدیدی کرده و گاهی تولید جراحات اگزمایی شکل می‌نماید. معمولاً اشخاصی که با مرغ‌ها سرو کار دارند بیشتر در معرض گزش این آکارین واقع می‌شوند.

درماسنتو‌ها کنه‌های روستر کوتاه هستند. چشم‌های آن‌ها کوچک بوده، بند اول پای اول دوشاخه‌ای و بند اول زوج چهارم پاها بسیار قوی است. درماسنتورها کنه‌های خطرناکی هستند و بیماری‌های کشنده انسانی و حیوانی را انتقال می‌دهند. 
در انسان نوعی ریکتزیوز که زمانی در آمریکا بسیار شایع بود ( تب نقطه‌ای کوه‌های راکی) و همچنین تولارمی که عامل آن پاستورلا تولارنسیس است، آنسفالومیلیت‌های مختلف،  فلج‌های حاصل از گزش کنه و تب کیو به وسیله انواع درماسنتور انتقال می‌یابد. این کنه در انتقال بابزیا کابالی، بابزیا اکوای و بابزیا کانیس دخالت دارد، عفونت از راه تخم به نوزادها منتقل می‌شود. 

جنس اورنیتودوروس شامل کنه‌هایی است که معمولاً انگل پستانداران، خفاش و گاهی خزندگان، جوندگان و پرندگان بوده و از نظر انتقال اسپیروکت‌های عامل تب باز گرد انسانی نقش مهمی نیز دارند. در بیشتر کشو‌رهای جهان یافت می‌شوند، در ایران انواع چندی از این کنه‌ها تا کنون شناخته شده است. اورنیتودوروس‌ها شباهت زیادی به آرگاس دارند. لبه بدن اورنیتودورها برعکس آرگاس‌ها نازک و مسطح نیست بلکه ضخیم تر است و حتی نمی‌توان کناره یا لبه‌ای برای بدن تعیین کرد که ساختمان آن از سایر قسمت‌های بدن متفاوت باشد. در این کنه‌ها گاهی چشم دیده می‌شود. پوشش بدن به مناسبت وجود برآمدگی‌های کوچک و فرورفتگی‌ها تزئینات ناهمانندی پیدا می‌کند.